Ebeveyn Olarak Hangi Tutuma Sahibim

Değerli anne babalar,

Kendini tanıma, kişinin kendisi hakkında bazı bilgilerin farkında olması demektir. Bu beceri, kişilik gelişiminde bireyin doğru ‘Ben’i bulması anlamında en önemli etkenlerden biridir. Kendini tanıma becerisinden yoksun bireyler başkalarının onlar için hazırladıkları dünyayı yaşayarak kendisi olma şanslarım kaybederler.

Çocuklarda kendini tanıma becerisinin gelişiminde anne ve babaların ‘bilinçli çabalarının’ rolü büyüktür Çocuklar kendilerini tam olarak tanıyamazlarsa, sırf büyüklerini memnun etmek amacı ile bir geliştirip, kendini keşfetme ilgisini kaybedebilirler ve kendilerini rahat hissetmezler.

Biz eğitimcilerin temel amacı öğrencilerin kendilerini tanımalarıdır. Peki siz veli olarak kendinizi ne kadar tanıyorsunuz ? Kendinizi doğru bir şekilde tanıyor olmanız tutum ve davranışlarınıza da etki eder. Unutmayın ki iyi davranış ve tutumlar tümüyle küçük özverilerden oluşur…

Ailede çocuklarla, ebeveyn ilişkisinde temel belirleyici faktör anne ve babanın tutum ve davranışlarıdır. Ebeveynin çocuklarına karşı sergiledikleri davranış şekilleri, olaylar karşısında sergiledikleri tutumlar, ebeveyn ile çocuk arasındaki ilişkinin yönünü ve şeklini belirler. Anne baba tutumu, anne ve babanın psikolojik eğilimleri doğrultusunda gelişen, onların bilinç dışı gereksinimlerini yansıtan davranışlardır.

Çocukların sağlıklı bir gelişim gösterebilmesi için, anne-baba tutumunu belirleyen iki temel husus vardır. Bunlardan ilki, anne-babamın çocuğa gösterdiği destek, sevgi, ilgi, kabul ve yakınlık; ikincisi de anne babanın çocuğa koyduğu kontrol yani çocuğa çizdiği sınırlardır. Bu hususların tamamı, anne-baba tutumları olarak ifade edilir. Anne-babaların çocuk yetiştirme tutumları doğal olarak çocukların kişilik özelliklerine ve davranış örüntülerine yansır.

1. Baskıcı/Otoriter Anne-Baba Tutumu:

Aile katı, kuralcı ve disiplinlidir. Anne baba veya her ikisinin de otoriter tutumu karşısında, çocuk nazik, dürüst, yardımsever ve dikkatli olmasına rağmen, ürkek, çekingen, kendine güveni olmayan veya başkalarının etkisi altında kalabilen, korkak, kendi başına iş yapma yeteneği gelişmemiş bir yapıya sahip olabilirler.

2. Aşırı Hoşgörülü Anne-Baba Tutumu:

Aile tüm hayatını çocuğun istek ve arzusuna göre belirler. Aile çocuğa aşırı sevgi gösterirler. Bütün tutumları çocuk merkezlidir.
Bu tip ailelerde çocuk ne derse o olur. Böyle ailelerde yetişen çocuklar; bencil, kural tanımayan, doyumsuz kişilik yapılarına sahip olabilmektedirler. Bu çocuklar ev hayatı ve sosyal hayatta geçimsiz, benmerkezci bir yapıya sahiptir.

3. Kararsız ve Dengesiz Anne-Baba Tutumu:

Genellikle anne ve babanın iyi anlaşamadığı ve ikisinin de baskın karakterde olduğu ailelerdir. Anne-babanın çocukla ilgili bir konuda çocuk hangisine uyacağına karar verememekte ve çoğunlukla kararsız kalarak bir tepki vermemeyi tercih etmektedir.
Bu çocuklar genellikle kararsız, etkilenmeye açık çabuk karar değiştirebilen çocuklardır.

4. Aşırı Koruyucu Anne-Baba Tutumu:

Çocuğun her an kontrol altında tutulduğu, aşırı ilgi ve alaka gösterildiği, zarar gelebilir endişesi ile gündüzleri bile sokağa çıkması bile istenmediği veya kısıtlandığı aile tipidir. Bu tip ailelerde yetişen çocuklar, özgüveni olmayan, duygusal açıdan zayıf, sıkıştırıldığında başkalarına suç atabilecek yapıda olabilmektedirler.

5. Hoşgörülü ve Güven Verici Anne-Baba Tutumu:

İdeal aile tipine uygun bir yapıdır. Bu tip ailede temel kural ve kısıtlamalar haricinde çocuklar özgür bir şekilde, fakat sorumluluklarının bilincinde olarak yetişirler. Birey olmanın ayırtına varan çocukların özgüvenleri tam, sosyal ilişkiler kuvvetli ve geleceğin ideal yetişkin adaylarıdır.

6. Tutarsız Anne-Baba Tutumu:

Bu tip ailede genelde kurallar yok anlık çözümler, anlık kavgalar ve anlık mutluluklar vardır. Çocuk için konulan kuralların bazen çok katı bir şekilde uygulandığı, bazen de hiç yokmuş gibi davranıldığı tutumlar; çocukta güvensizlik, kurallara karşı kayıtsızlık, çözümün parçası olmayı reddetme, kararsız ve kişiliksiz karakter yapısı meydana gelebilmektedir.

7. Reddedici Anne-Baba Tutumu:

Çocuğun istenmediğini hissettirmek ve çocuğa karşı düşmanca tutumlar beslemek olarak tarif edilebilir, Bu tip ailelerde yetişen çocuklarda kendisinden daha zayıf olanı ezme, tüm çevresine karşı nefret besleme, kimseye güvenememe, çevresindekilere düşmanca tutum sergileme düşüncelerine sahip olabilirler.

8. Mükemmeliyetçi Anne-Baba Tutumu:

Bu tip aileler genellikle kendilerinin yapamadıklarını, yaşayamadıklarını çocuklarından bekleyen, biraz egosu yüksek ailelerdir. Genellikle benmerkezci bireylerin oluşturduğu bu ailelerin çocuklarında; yaptığı işi beğenmeme, yetersiz olduğu duygusu, devamlı olarak başkalarını mutlu etmeye çalışma duyguları görülebilir,

9. Ayrımcılık Yapan Anne-Baba Tutumu:

Anne / babanın ayrımcılık yapmadıklarını söylemelerine rağmen çocukları arasında ayrımcılık yapmaları, dışlanan çocuklarda duygusal kırıklıklar oluşur, Birbirlerine düşman olurlar. Bu durum aşırı sevgi gören çocukta anne babaya bağlılık, arkadaşları arasında saldırgan bir tutum, az ilgi gösterilen çocukta ise düşmanlık gelişmesine neden olur.

Siz ebeveyn olarak hangi tutum ve davranışa sahip olduğunuzu düşünüyorsunuz?

Psikolog Gamze ALTINTEPE